De liefde... wie houdt het niet bezig? De liefde drijft ons, de liefde inspireert ons, de liefde vernieuwt ons, de liefde maakt ons gelukkig. Liefde is het onderwerp voor liederen, films, gedichten, tv-programma's, illustraties en wat al niet. Al eeuwen bestuderen mensen 'de liefde'. De liefde inspireert en geeft levensvreugde. Al is het wel de vraag wat men nu onder de liefde verstaat. Is het zoals de tv-programma's 'Lang leve de liefde' of 'Temptation Island' suggereren? Het gebrek aan liefde in je leven brengt desastreuze gevolgen met zich mee, dat mag duidelijk zijn. Iedereen voelt in meerdere of mindere mate aan dat je niet zonder liefde kan leven. Maar over welke liefde hebben we het nu eigenlijk? De verliefdheid die in je kan wonen, is dat ook liefde? Of is dat juist de liefde? Komt dat eigenlijk wel in de Bijbel voor?

Al zou ik de talen van de mensen en van de engelen spreken,
maar ik had de liefde niet,
dan zou ik klinkend koper of een schallende cimbaal zijn geworden.

En al zou ik de gave van de profetie hebben en alle geheimenissen weten en alle kennis bezitten,
en al zou ik al het geloof hebben zodat ik bergen zou verzetten,
maar ik had de liefde niet,
dan was ik niets.

En al zou ik al mijn bezittingen uitdelen tot levensonderhoud van de armen,
en al zou ik mijn lichaam overgeven om verbrand te worden,
maar ik had de liefde niet,
het baatte mij niets.

De liefde is geduldig,
zij is vriendelijk,
de liefde is niet jaloers,
de liefde pronkt niet,
zij doet niet gewichtig,
zij handelt niet ongepast,
zij zoekt niet haar eigen belang,
zij wordt niet verbitterd,
zij denkt geen kwaad,
zij verblijdt zich niet over de ongerechtigheid,
maar verheugt zich over de waarheid,
zij bedekt alle dingen,
zij gelooft alle dingen,
zij hoopt alle dingen,
zij verdraagt alle dingen.

De liefde vergaat nooit.
Wat dan profetieën betreft,
zij zullen tenietgedaan worden,
wat talen betreft, zij zullen ophouden,
wat kennis betreft, zij zal tenietgedaan worden.

Want wij kennen ten dele en wij profeteren ten dele,
maar wanneer het volmaakte zal gekomen zijn,
zal wat ten dele is, tenietgedaan worden.

Toen ik een kind was,
sprak ik als een kind,
dacht ik als een kind,
overlegde ik als een kind,
maar nu ik een man geworden ben,
heb ik het kinderlijke tenietgedaan.

Nu immers kijken wij door middel van een spiegel in een raadsel,
maar dan zullen wij zien van aangezicht tot aangezicht.
Nu ken ik ten dele,
maar dan zal ik kennen,
zoals ik zelf gekend ben.

En nu blijven geloof, hoop en liefde, deze drie,
maar de meeste van deze is de liefde.

'Wauw, mooi stuk, mooi geschreven ook'.

'Ja, prachtig gedicht zo.' Ze knikte. Ze vertelde niet dat het stuk uit de Bijbel kwam. Nog niet. Ze gaf een nieuwe opdracht: 'Lees het stuk nog eens en sta nadrukkelijk stil bij ieder aspect wat over de liefde wordt gezegd.'

Dat werd braaf gedaan. Onder het lezen knikten ze. Een ander glimlachte. Nog een ander zuchtte eens diep.

'Nu lees je het stuk nog een keer, maar dan vul je overal in gedachten in plaats van het woord 'liefde' of 'zij' je eigen naam in.

Wenkbrauwen werden opgetrokken. Lippen vermurwden. Nog een keer? Al lezend verstomden alle geluiden...

................ is geduldig,
................ is vriendelijk,
................is niet jaloers,
................pronkt niet,
................ doet niet gewichtig,
................ handelt niet ongepast,
................zoekt niet haar eigen belang,
................ wordt niet verbitterd,
................ denkt geen kwaad,
................ verblijdt zich niet over de ongerechtigheid, maar verheugt zich over de waarheid,
................ bedekt alle dingen,
................ gelooft alle dingen,
................ hoopt alle dingen,
................ verdraagt alle dingen.

Verschillende soorten

In de Bijbel komen verschillende woorden voor ons Nederlandse woord 'liefde' voor. Eigenlijk is ons Nederlandse woord 'liefde' een veelomvattend woord, wat in andere talen opgesplitst is in meerdere woorden. Laten we ze langs lopen en leren dat de liefde veel meer is dan alleen maar verliefdheid.

1. De eerste liefde is de 'storge' liefde. Het woord komt in de Bijbel alleen voor als het tegenovergestelde 'ástorgos' (Rom 1:31 en 2 Tim 3:3). Storge is het Griekse woord στοργή, wat een natuurlijke liefde en genegenheid aangeeft. De bloedbandliefde zou je kunnen zeggen. Denk hier vooral de natuurlijke liefde tussen ouders en hun kinderen. Die hoef je als kind niet te verdienen, die liefde tijdens de zwangerschap al in de ouders gelegd door onze Schepper. Natuurlijk zijn daar uitzonderingen, maar dat is niet zoals God het bedoeld heeft.

2. De tweede soort liefde is de 'eros' liefde, ἔρως. Dat herken je vast wel uit het Nederlandse woord erotiek. Het gaat hier over de lichamelijke liefde, de verliefdheid. Het verwijst ook naar de zuivere lichamelijke liefde in een goed huwelijk. Vreemd genoeg zou je juist deze liefde verwachten in het Bijbelboek Hooglied, maar het wordt maar een enkele keer gebruikt in het Oude Testament. Je leest het in Esther 2 vers 17: 'En de koning had Esther meer lief dan alle andere vrouwen en zij verwierf bij hem meer genade en gunst dan alle andere meisjes en hij zette de koninklijke diadeem op haar hoofd en maakte haar koningin in de plaats van Vasthi.'

3. Agápe (ἀγάπη, agápē) is de derde liefde. Het betekent vooral broederlijke liefde, naastenliefde, opofferende liefde. Het heeft vooral het welzijn van de ander op het oog, zonder ook maar iets terug te verwachten. Het is de hoogste vorm van liefde. Het is de liefde die Paulus beschrijft in 1 Korinthe 13, waarin de onvoorwaardelijke liefde van God voor Zijn kinderen uit wordt gedrukt. Het is ook deze agápeliefde die de Heere Jezus dreef om Zichzelf op te offeren.

4. De laatste Bijbelse term voor liefde is filos/fileo(s), φιλέω. Het verwijst naar vriendschap, liefhebben als broeders en zusters onderling (Joh 11:3). Het is een liefde die zegt: 'Ik geef jou, dan geef jij mij.' Soms worden agápe en fileo door elkaar gebruikt, als synoniem, maar agápe is een hogere liefde dan fileo. In Johannes 21 vraagt Jezus drie keer aan Petrus of hij Hem lief heeft. Jezus vraagt twee keer naar de agápeliefde, de onvoorwaardelijke, alles opofferende liefde. Petrus antwoord met de fileo liefde oftewel de broederlijke liefde. Zo zie je dat Petrus op een ander niveau antwoord, dan het niveau van waaruit Jezus Zijn vraagt stelt. De derde keer vraagt Jezus opnieuw of Petrus Hem liefheeft, maar gebruikt dan 'fileos'. Zo zie je prachtig hoe God werkelijk Zichzelf opoffert door Zich zelfs te verlagen naar de fileosliefde.

Iets uitnemender

Het loflied op de liefde is toch wel 1 Korinthe 13 zou je misschien zeggen. Wat Paulus hier zegt over de liefde is mooi en positief, maar de reden van zijn betoog is eerder verdrietig. De apostel wijst de gemeente van Korinthe eigenlijk terecht. Er speelde in de gemeente van Korinthe nogal wat. Lees het maar eens na in de hoofdstukken twaalf tot en met veertien. De gemeente heeft gaven van de Heilige Geest gekregen. In het kort komt het erop neer dat de gemeenteleden op elkaar neer gingen kijken of hoogmoedig met hun gaven zichzelf verhieven. Paulus benoemt allerlei soorten gaven in hoofdstuk 12 en vertelt hoe de gemeente hiermee om moet gaan. Dan besluit hoofdstuk 12 eigenlijk met een vers wat erg belangrijk is om bij hoofdstuk 13 te lezen. Er staat in 1 Korinthe 12 vers 31: 'Streef dus naar de beste genadegaven. En ik wijs u een weg die dit alles nog overtreft.' Een weg dus die nog belangrijker is. Een weg die je ergens brengt waar je met al die gaven niet komt. Die weg is de liefde. De manier waarop Paulus (geïnspireerd door de Heilige Geest!) vervolgens de liefde beschrijft, laat zien hoe belangrijk onze Vader de liefde vindt. Al heb je de meest bijzondere gave, hangen duizenden mensen aan je lippen als jij vertelt, het is niets, zonder de liefde. Richt je niet op wat je allemaal kan en hebt gekregen, nee, richt je op de liefde. Zonder de liefde is alles eigenlijk niets waard.

Paulus vertelt geen abstract verhaal over de filosofie van de liefde, maar hij maakt het erg concreet en persoonlijk. Vul je eigen naam maar eens in op de puntjes bovenaan in de blog. Paulus schetst de liefde als een persoon die ons vertelt hoe de liefde eruitziet. Dat brengt de tekst heel dichtbij ons hart.

De liefde veronderstelt een relatie. Je staat in verbinding met andere mensen en hebt hen lief. Liefde heeft heel sterk iets van verlangen naar, zoeken naar de ander. De liefde zoekt niet haar eigen belang (1 Kor 13:5), dat zinnetje raakte mij misschien nog wel het meest. Niet mijn eigen belang erbij hebben om lief te hebben. Het is dus niet iets wat je alleen doet voor jezelf, dat is het nu juist niet. Liefhebben doe je voor de ander. Dat druist nou zo tegen mezelf in, dat is voor mij de wereld op z'n kop. De wereld die schreeuwt dat je jezelf moet liefhebben. Dat je aan jezelf moet denken. Dat je niet kunt geven uit een leeg vat. Liefhebben voor de ander? Dat klaagt mij zo aan. Liefhebben om er niet zélf beter van te worden, maar om de ander een mooier mens te laten worden, tot bloei te laten komen. Wat een hoge lat, Paulus! Dat is toch niet te doen, om zo volkomen lief te hebben.

En toch, we kunnen het.

De liefde als vrucht van de Geest

'Wij kunnen liefhebben, omdat God ons eerst heeft liefgehad' (1 Johannes 4 vers 7). Dit is ons geheim van de liefde: God is liefde. Als Hij nu, Die liefde ís, ons liefheeft, dan kan het niet anders of Zijn liefde bekleed ons met .... liefde. Je begrijpt dan misschien ook beter het achtste vers van 1 Johannes 4, daar staat: 'Wie niet liefheeft, kent God niet, want God is liefde.' Onze Vader heeft ons gemaakt en heeft daarbij álles, maar dan ook echt alles, aan ons gegeven om te kunnen leven als dankbaar kind van Hem. Wij mogen Jezus' naam op de puntjes hierboven zetten, in plaats van onze eigen naam. Hij is onze Vervulling.

Het is verademend om te lezen in Galaten 5 dat de liefde vrucht is van de Heilige Geest. In Galaten 5 vers 22 staat: 'De vrucht van de Geest is echter: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, zelfbeheersing.' Een vrucht is er niet plotsklaps, maar groeit langzaam. Een vrucht is geen gevolg van de boom zelf, maar van de hovenier die met liefde de boom verzorgd. Is dat niet troostvol?

Paulus eindigt met 1 Korinthe 13 vers 13: 'En nu blijven geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de meeste van deze is de liefde.' Waarom is de liefde nu de meeste van deze drie? Niet alleen omdat liefde bij het wezen van God hoort, maar ook omdat ze altijd zal bestaan. De liefde vergaat nooit. Ook straks niet. Het geloof zal ophouden als het overgaat in wonderlijk aanschouwen. Je zult het geloof niet meer nodig hebben. De hoop zal eindigen als God al Zijn beloften waar zal maken. Wat blijft over? De liefde. Ja, die liefde is hier op aarde nog onvolkomen, maar de liefde zal straks volledig zijn zoals God het bedoeld heeft.

'Geliefde zusters, als God ons zo liefhad, moeten ook wij elkaar liefhebben' (1 Johannes 4: 11).

Deze overdenking is geschreven door Karinda. Lees hier meer over haar en de andere gezichten achter 'In de Vallei'. Lees hier waar In de Vallei voor staat.

Heb je vragen of opmerkingen naar aanleiding van deze overdenking? Neem dan hier contact met ons op, of benader ons via social media.